شاید مهم ترین مرحله پس از اینکه مطمئن شدید یک ایده قابل قبول در ذهنتان شکل گرفته است ارزیابی ایده و شناخت دقیق بازار هدف آنست. اگر جزء مخاطبین جوان تینک بیگ باشید احتمالا شما هم با افرادی روبرو شدهاید که مدام ایده ای به ذهنشان میرسد و آن را روی یک قطعه کاغذ کوچک یا در گوشی همراه خود یادداشت میکنند تا در آینده سر فرصت روی آن فکر کنند. ایده هایی که اکثرشان از همان لحظه رها میشوند و یا صاحبانشان بدون بررسی دقیق آنها را به یک کسب و کار تبدیل میکنند.
در صورتی که میخواهید ایدههای شما به سرنوشت مشابهی دچار نشوند بهتر است قبل از هرکاری مطمئن شوید ایده شما ویژگی های یک ایده مناسب را داراست. پیشنهاد میکنیم اگر هنوز پست “یک ایده استارتاپی مناسب چه ویژگی هایی دارد؟” را نخواندهاید نگاهی دقیق به آن بیندازید. در عین حال باید بدانید همین که از نظر منطقی یا در تصورات شخصیتان ایدهای مناسب با بازاری پرمشتری دارید دلیل کافی برای قدم گذاشتن در مسیر راه اندازی یک کسب و کار تازه و موفقیت آن نخواهد بود. شما باید مسیری را طی کنید که تا حدی به شما ثابت کند کسب و کار آیندهتان موفق خواهد بود یا شکست خواهد خورد.
نانسی ا. شنکر (Nancy A. Shenker) رئیس شرکت خدمات بازاریابی آنسوئیچ (ONswitch)، میگوید: “کارآفرین ها غالبا آنقدر در مورد ایده هایشان احساساتی میشوند که واقعیت ها را فراموش میکنند”. بنابراین اگر میخواهید با واقعیتهای استارتاپ و کسب و کار آینده تان روبرو شوید بهتر است اهمیت ارزیابی ایده و مطالعه و تحقیق در مورد بازار را فراموش نکنید.
گفتگو و تهیه پرسشنامه برای ارزیابی ایده
ارزیابی ایده و بازار، فرایندی است که باید طی آن مشخص کنید آیا محصول شما در بازار هدف از جذابیت کافی برخوردار خواهد بود یا خیر؟ یکی از رایجترین راه های رسیدن به پاسخ این سوال کمک گرفتن از پرسشنامه ها و گفتگوی مستقیم با مشتریان آینده تان در بازار هدف میباشد. شما باید بهترین پرسش هایی که میخواهید پاسخشان را بدانید در پرسشنامه خود ذکر کنید و با کمک اطلاعاتی که از تحلیل پاسخها به دست میآورید از میزان کاربردی بودن و پتانسیل محصول یا خدمات تان در بازار، تخمین قابل قبولی کسب کنید. برای مثال اگر قرار است یک دستبند تناسب اندام طراحی کنید میتوانید به سراغ افرادی بروید که هنگام صبح برای ورزش کردن به پارکهای شهر مراجعه میکنند و محترمانه از آنها بخواهید دقایقی را به گفتگو و پاسخ به سوالات شما اختصاص دهند.
اگر محصولتان فیزیکی است میتوانید پیش نمونهای از آن را هنگام گفتگو با مخاطبین به آنها نمایش دهید و بازخورد آنها را دریافت کنید؛ اگر هم محصولتان قابل لمس نیست میتوانید پیش نمایشی از ظاهر سایت یا اپلیکیشنتان را به آنها نشان دهید. تصور کنید دستبند تناسب اندام شما از نظر عملکرد عالی باشد اما ظاهر آن به قدری مردانه و زمخت باشد که بانوان برای استفاده از آن تمایلی نداشته باشند؛ به این ترتیب احتمالا بخش بزرگی از بازار هدفتان را از دست خواهید داد.
استفاده از پرسشنامه های آنلاین هم گزینه خوبی است ولی به یاد داشته باشید هیچ چیز به اندازه یک ارتباط مستقیم با مخاطبان کسب و کارتان نمیتواند به شما برای دریافت بازخورد مناسب کمک کند.
وجوه مختلف ایده و بازار را بررسی کنید
شما باید هنگام ارزیابی ایده تان، قدرتمندی صنعت مرتبط با آن را نیز بررسی کنید؛ به علاوه سعی کنید در طول این مرحله ضعف های محصولتان را شناسایی کنید، فرصت ها و حتی تهدیدهای پیشرو (نظیر تأثیر اقتصاد و تحریم ها) برای کسب و کارتان را بسنجید. به این ترتیب میتوانید معایب محصول و همچنین مشکلاتی که احتمالا در آینده سر راهتان قرار خواهد گرفت را بهتر بشناسید و در عین حال قادر خواهید بود برای حل کردن یا روبرو شدن با آنها تدابیر مناسبی بیاندیشید.
اهمیت اندازه بازار را فراموش نکنید
از خودتان بپرسید آیا بازار محصول شما به اندازه کافی بزرگ هست؟ تصور کنید کسب و کارتان قرار است بهترین محصول را در نوع خودش ارائه کند اما این محصول تنها صد نفر مخاطب داشته باشد! در چنین بازاری در خوشبینانهترین حالت، شما تنها صد نفر مشتری خواهید داشت. به نظر شما آیا چنین بازاری ارزش بیشتری دارد یا بازاری که میلیونها نفر مخاطب دارد و شما میتوانید دومین یا سومین رتبه را در میان تولیدکنندگان آن حوزه به دست آورید؟
رقیب شود سبب خیر!
هرچند داشتن رقیب موفق نمیتواند دلیلی برای موفقیت یا شکست کسب و کار شما به حساب بیاید اما از تجربه عمومی و عملکرد رقبایتان میتوانید برای بهبود یا ارزیابی ایده تان الهام بگیرید. رقبای مرتبط با ایده ای که دارید را به دقت زیر نظر بگیرید. فراموش نکنید اگر قدم در بازاری میگذارید که قبل از شما توسط دیگران اشباع شده است و در عین حال محصول شما هیچ گونه برتری در مقایسه با محصول و خدمات آنها ندارد امید داشتن به موفقیت آن کاری تقریبا بیهوده است. به وبسایت رقبا سری بزنید و خود را به جای مشتری آنها بگذارید. با مشتریان آنها در مورد مشکلات و معایب محصولی که تهیه کردهاند گفتگو کنید. از آنها بپرسید از چه چیزی در محصول بدشان میآید یا اینکه چه تغییراتی میتواند برای آنها جذابتر باشد و باعث کاربردیتر شدن محصول شود. به این ترتیب میتوانید محصول خودتان را طوری طراحی کنید که مزیت رقابتی داشته باشد. در نهایت برای یک بار هم که شده با خودتان صادق باشید! اگر خودتان جای مشتری باشید از محصول تان استفاده خواهید کرد؟ اگر مشکل یا عیب مهمی در آن میبینید نباید انتظار زیادی از مشتریها داشته باشید.
حتی بررسی سرگذشت افرادی که قبل از شما این مسیر را طی کردهاند و شکست خوردهاند نیز میتواند به شما کمک کند. در اینترنت میتوانید استارتاپ های بیشماری را پیدا کنید که به دلایل مختلف از میان رفتهاند. مطالعه این سرگذشت ها نه تنها شما را با ایده های بیشتری آشنا میکند بلکه به شما کمک میکند اشتباهات آنها را مرتکب نشوید و با ایده ای سنجیدهتر پا به میدان رقابت بگذارید.
نتیجه گیری
اگر پس از پایان ارزیابی ایده، تحلیل و مطالعه بازار به این نتیجه رسیدید که هنوز ایده تان ضعف هایی دارد از خودتان بپرسید آیا میتوانید این ضعفها را از بین ببرید و ایده تان را بهبود ببخشید؟ در صورتی که پاسختان به این پرسش منفی است و تصور میکنید اهمیت این ضعف ها به حدی زیاد است که به شکل جدی موفقیت شما را تهدید میکند یا ایده تان از بازار مناسبی برخوردار نخواهد بود بهتر است به سراغ ایده دیگری بروید.
فراموش نکنید صرف ساعتها از وقت ارزشمندتان برای مطالعه پیرامون بازار و ارزیابی ایده نه تنها میتواند تا حد زیادی مانع از شروع کسب و کاری شود که به شکست منتهی خواهد شد بلکه در صورت امید به موفقیت نیز ایده شما را پختهتر خواهد کرد. در عین حال نباید زمان را تلف کنید چرا که زمان برای یک کارآفرین صاحب ایده از طلا هم ارزشمندتر است. هیچ چیز بعید نیست؛ ممکن است رقبا پیش از آنکه به خود بجنبید معایبشان را برطرف کنند یا حتی آنچه در ذهن شما بوده است را عملیاتی کنند.
بیشتر بخوانید: ۲۰ سوالی که میتوانید برای ارزیابی یک ایده استارتاپی از خودتان بپرسید
در نظر داشته باشید میزان موفقیتی که در طی این مرحله برای شما اثبات میشود و شناخت مثبتی که از بازار به دست میآورید میتواند هنگام جذب سرمایه برای متقاعد کردن سرمایه گذاران نیز مفید واقع شود.
بیشتر بخوانید: روش های جذب سرمایه برای استارتاپ
در انتها خوشحال میشویم نظرات و تجربه های خود را در مورد ارزیابی ایده هایتان با ما در بخش دیدگاه ها در میان بگذارید…
منابع برای مطالعه بیشتر: